مراسم عروسی نمادی است که زن و شوهر آینده پیوند و تعهد خود را بصورت رسمی و عمومی اعلام و شبکه ارتباطات و پیوندهای اجتماعی خود را پیش از زندگی زناشویی محکم می‌کنند. اما این مراسم و بزرگی و زرق و برق آن چه تاثیری بر کیفیت زناشویی خواهد گذاشت؟

یکی از یافته‌های گزارش پروژه ملی ازدواج آمریکا که بتازگی منتشر شد تاثیر مراسم ازدواج بر رضایت از زندگی زناشویی بود.

آنها متوجه شدند زوج هایی که مراسم عروسی داشته‌اند کیفیت ازدواجشان بالاتر از آنهایی بوده است که این مراسم را برگزار نکرده‌اند.

مراسم عروسی در واقع اعلام عمومی تصمیم جدی عروس و داماد است برای اینکه به یکدیگر متعهد باشند.

از این رو شاید این مراسم به نحوی سمبولیک نشان می دهد که عروس و داماد گزینه‌های دیگر را کنار گذاشته اند و انتخاب خود را کرده اند و این مراسم به پی ریزی پایه های این تعهد، جنبه‌ای رسمی می دهد.

علاوه بر این مراسم عروسی زمینه اجتماعی ازدواج را منعکس و آن را تقویت می کند و نشان می دهد که عروس و داماد خود شبکه اجتماعی محکمی دارند. با حضور دوستان و آشنایان و نزدیکان و بستگان شبکه حمایتی زوج ها پرورانده و به هم متصل می شود.

محققان حدس می‌زنند شاید برگزار نکردن مراسم به علت کمبود یا اشکال دیگری در رابطه باشد، مثل مشکل مالی.

شاید هم زوج هایی که به دلیلی خیلی از این پیوند راضی نیستند دلیل کمتری هم برای جشن گرفتن آن دارند.

اما عجیب آنکه کوچکی یا بزرگی این مراسم هم به کیفیت ازدواج ربط داشته است. محققان با شگفتی دریافتند که تعداد مدعوین در مراسم عروسی با کیفیت ازدواج ارتباط دارد و احتمال رضایت از زندگی زناشویی در زوج هایی که برای عروسی شان بیش از ۱۵۰ نفر را دعوت کرده‌اند بیشتری است.

آنها در ابتدا تصور کردند شاید مهمان بیشتر به معنای تمکن مالی است و این بر کیفیت ازدواج تاثیر می گذارد اما حتی بعد از حذف تاثیر وضعیت مالی و تحصیلی، باز هم رابطه تعداد مهمانان با کیفیت ازدواج معنی دار بود.

محققان استدلال کردند شاید با مراسم بزرگ عمومی، زوج ها ثبات قدم بیشتری در پایبندی به تعهداتشان نشان می دهند چون سعی می کنند بین آنچه اعلام کرده اند و آنچه انجام می دهند مطابقت ایجاد کنند.

شاید هم مهمانان بیشتر به معنای شاهدان بیشتر برای تعهدی است که عروس و داماد در این مراسم به هم می دهند.

تعمیم دادن این یافته‌ها به ایران کار راحتی نیست بویژه با توجه به سنت هایی مثل جهیزیه و مهریه.

به نظر می رسد در ایران تمایل به گستردگی و عظمت هر چه بیشتر مراسم عروسی روز به روز بیشتر می شود اما اینکه آیا بزرگی مراسم مثل آمریکا احتمال کیفیت ازدواج را بالا می برد نیازمند تحقیق است؛ تحقیق قابل اعتنایی در این زمینه انجام نشده است.

روزنامه گاردین، چاپ بریتانیا مدتی قبل در گزارشی نوشت در ایران، مراسم عروسی خانواده‌هایی را که تمکن مالی کمتری دارند به دام خریداران کلیه و نزول خورها می اندازد، زوج ها را به دوران طولانی عقد و نامزدی محکوم می‌کند و ملت را به بحران اجتماعی.

کاهش چشمگیر آمار ازدواج در ایران بجز بحران اقتصادی و تحولات جمعیتی، به سنگین بودن هزینه مراسم عقد و ازدواج و اهمیتی که برای آن قائل می شوند هم نسبت داده شده است.

بر اساس تحقیق دفتر آسیب های اجتماعی دانشگاه شهید بهشتی ملاحظات مالی باعث کاهش هفتاد درصدی در تمایل جوانان به ازدواج شده است.

رسانه‌های ایران مدتی است که از عروسی های پر زرق و برق و تجملی خبر می دهند که بین صد میلیون تا یک میلیارد تومان هزینه دارد.

مراسم عروسی

همانطور که گفته شد، تحقیق قابل اعتنایی درباره تاثیر مراسم عروسی بر کیفیت ازدواج در ایران انجام نشده است.

اما در تحقیقاتی که در آمریکا انجام شده نکات جالبی دیده می‌شود:

از نظر عروس ها مهمترین موضوع در مراسم عروسی، لباس عروس و ملحقات آن است و بعد محل برگزاری مراسم.

برای دامادها، پذیرایی اهمیت بیشتری دارد مثلا غذا یا موسیقی خوب. به جز این در اکثر موارد دامادها خیلی نظر خاصی ندارند و معیارشان فقط رضایت عروس است.

اما رضایت عروس در شبی که بسیاری به طور سنتی، آن را مهمترین شب زندگی یک زن خوانده‌اند، معمولا حاصل نمی‌شود.

با اینکه بعضی خانم ها در تمام عمر در رویای این مراسم یا حتی تدارک آن بودند، بعضی از عروس ها پس از مراسم ناراضی بودند که در نهایت مراسم بجای آنکه برای تحقق آرزو و خواسته آنها باشد به دلیل فشار یا خواسته دیگران، به شکلی متفاوت از آنچه خواسته واقعی عروس بوده انجام شده است.

تجربه بعضی دیگر این بود که صرف وقت و هزینه مراسم بیش از حد تصورشان بوده است. بعضی ها حتی آن را دور ریختن پول دانستند.

اما شاید جالبترین نکته اینکه مطلوب یا نامطلوب بودن مراسم عروسی برای عروس به کیفیت رابطه‌اش با مادرش ارتباط دارد، اگر این رابطه مشکلات زیربنایی داشته باشد در جریان عروسی نمود پیدا می کند و آنهایی که رابطه ای خوب با مادرشان دارند از حمایت او بسیار لذت می برند و مادر عروس هم از رضایت دخترش خوشحال خواهد بود.

مادی گرایی

با اینکه تحقیق پروژه ملی ازدواج آمریکا به تعداد مهمانان اشاره دارد اما بیشتر بر وجه اجتماعی آن تمرکز داشته است.

اما آیا این به آن معناست که مراسم پر زرق و برق باعث کیفیت زناشویی و رضایت از ازدواج می شود؟ برای پاسخ به این سوال باید به سراغ تحقیقات دیگر رفت.

تحقیقات مختلف نشان داده اند که دشواری های مالی (دشواری در تامین نیازهای پایه) به کیفیت ازدواج آسیب می زند، هم باعث اختلاف بین زوج می شود هم باعث می شود که آنها وقت کمتری با هم بگذرانند.

تاثیر یک مراسم عروسی تجملی و گران‌قیمت بر کیفیت رابطه پس از ازدواج در ایران بررسی نشده است. در آمریکا هم تحقیقاتی که دقیقا به این موضوع پرداخته باشند کم هستند.

اما برخی محققان به موضوع در شکل وسیعتری پرداخته و تاثیر "مادی‌گرایی" یا "نگاه مادی" را بر کیفیت ازدواج بررسی کرده‌اند.

اینکه تعداد مهمانان در مراسم عروسی محصول گستردگی ارتباطات اجتماعی عروس و داماد است یا نتیجه نگاه مادی به زندگی که عظمت عروسی را محور پیوند زناشویی قرار می دهد ممکن است تاثیر متفاوتی بر کیفیت رابطه عروس و داماد بگذارد.

تاثیر مادی گرایی زوج ها بر کیفیت رابطه شان در سال‌های اخیر مورد توجه محققان قرار گرفته است. پیش از آن تاثیر وضعیت مالی بر کیفیت زناشویی بررسی می شد اما محققان بتدریج متوجه شدند تاثیر وضعیت اقتصادی بر زوج ها یکسان نیست و حتی ارزیابی آنها از وضعیت اقتصادی شان به نظام ارزشی و فکری آن ها بستگی دارد.

مثلا مادی گرایی زوج ها باعث می شود که بیشتر وضعیت مالی خانواده را نامطلوب ارزیابی کنند. حتی بعضی محققان به این نتیجه رسیدند استرس مالی در بین زوج هایی که مشکل مالی ندارند از زوج هایی که واقعا مشکل مالی دارند می تواند بیشتر باشد. از این رو "ایدئولوژی مادی" در تفسیر اینکه وضعیت مالی زوج چگونه است تاثیر دارد و تنش مالی بین زوج هایی که بنیه اقتصادی قوی دارند اما نگاهی مادی گرا، بیش از کسانی است که وضعیت مالی ضعیف تری دارند.

در سال ۲۰۱۱ پروفسور جیسون کرول، استاد دانشگاه بریگم یانگ در ایالت یوتا در تحقیقی به این موضوع پرداخت آیا اختلاف یک زوج در نگاه مادی گرایانه به کیفیت زناشویی لطمه می زند یا خود مادی گرایی به این رابطه آسیب می زند.

نتیجه این بود که هم زن و هم شوهری که نگاه مادی به زندگی دارند در مقایسه با آنها که ندارند، کیفیت رابطه شان در تمام جنبه های یک رابطه پایین تر است.

آنها رضایتشان از زندگی پایین است، دیگران برایشان کمتر اهمیت دارند، خودشیفه تر هستند، در رابطه مهارت زیادی ندارند و تعامل منفی بیشتری با هم دارند.

و نتیجه دیگر این بود که حتی اگر یکی از طرفین (فرقی نمی‌کند زن یا شوهر) نگاهی مادی به زندگی داشته باشد، کیفیت رابطه و رضایت از زندگی به نسبت زن و شوهرهای غیر مادی پایین‌تر است.